ท้องนอกมดลูก หรือ ตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic pregnancy) หมายถึง การที่ไข่เดินทางมาปฏิสนธิกับตัวอสุจิที่ท่อนำไข่ ซึ่งโดยปกติแล้วแทนที่ตัวอ่อนจะต้องเดินทางไปฝังตัวที่ผนังด้านในของโพรงมดลูก แต่ตัวอ่อนนี้กลับไปฝังตัวอยู่บริเวณอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ในโพรงมดลูก ก็จะกลายเป็นการตั้งครรภ์นอกมดลูก เนื่องจากตำแหน่งที่ฝังตัวนั้นไม่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตตามปกติ ทารกจึงไม่สามารถมีชีวิตอยู่รอดได้ การตั้งครรภ์นอกมดลูกนี้ส่วนใหญ่แล้วตัวอ่อนประมาณ 95-96% จะไปฝังตัวอยู่ที่ท่อนำไข่หรือปีกมดลูก (Tubal pregnancy) ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อบาง ๆ ค่ะ (นอกจากนั้นอาจพบฝังตัวได้ที่บริเวณรังไข่ ปากมดลูก และภายในช่องท้อง) เมื่อทารกเจริญเติบโตขึ้นก็จะทำให้ท่อนำไข่แตกในเวลาต่อมา เพราะผนังของท่อรังไข่จะค่อนข้างบาง ไม่เหมือนผนังโพรงมดลูกซึ่งหนามาก เมื่อท่อนำไข่แตกก็จะเกิดการตกเลือดออกในช่องท้อง ทำให้คุณแม่มีอาการปวดท้องมาก ซึ่งถ้าคุณแม่เสียเลือดมากก็อาจจะทำให้ช็อกไปเลยก็ได้ค่ะ

อาการเมื่อเกิดภาวะท้องนอกมดลูก
อาการท้องนอกมดลูกในระยะเริ่มต้น
• ปวดท้องน้อย อาจปวดร้าวไปบริเวณสะดือ ทวารหนัก ต้นขา หรือไหล่
• มีเลือดออกจากช่องคลอดเล็กน้อย
• อาเจียน วิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย
• ปวดไหล่ คอ หรือลำไส้ตรง
.อาการท้องนอกมดลูกระดับรุนแรง (เมื่อท่อนำไข่แตก)
• ปวดท้องรุนแรงและเฉียบพลัน
• เลือดออกทางช่องคลอดมาก
• หน้ามืด เป็นลม หรือช็อกจากการเสียเลือดมาก
• หน้าซีด ผิดปกติ
สาเหตุการท้องนอกมดลูก
การตั้งครรภ์นอกมดลูกเกิดจากการที่ท่อนำไข่ตีบตัน เนื่องจากปัจจัยดังต่อไปนี้
• มีพังผืดในท่อนำไข่หรือท่อนำไข่ติดเชื้ออักเสบจากการผ่าตัด
• ท่อนำไข่ได้รับความเสียหายจากโรคทางเพศสัมพันธ์
• ท่อนำไข่มีรูปร่างผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
• มีก้อนหรือเนื้องอกในท่อนำไข่
ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ
• การทำหมันถาวรในผู้หญิงหรือการใช้ห่วงอนามัยคุมกำเนิดเป็นวิธีการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพ แต่ถ้าหากบังเอิญตั้งครรภ์ การตั้งครรภ์นั้นมีแนวโน้มที่จะเป็นการตั้งครรภ์นอกมดลูก
• การทำเด็กหลอดแก้วเพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์นอกมดลูกและการตั้งครรภ์ทั้งในและนอกมดลูกพร้อมกันให้สูงขึ้นเล็กน้อย
วิธีรักษาภาวะท้องนอกมดลูก
1. การรักษาด้วยใช้ยา
การใช้ยาโดยการใช้ยาเคมีบำบัด คือ ยาเมโธเทรกเซท (Methotrexate) ซึ่งเป็นยาที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์ หากใช้ยาแล้วไม่มีการตอบสนองต่อการรักษา แพทย์จะพิจารณาให้เข้ารับการผ่าตัดต่อไป
2. การรักษาด้วยการผ่าตัด
การผ่าตัดแพทย์จะทำการกรีดท่อนำไข่ นำตัวอ่อนออกและเย็บซ่อมท่อนำไข่ วิธีนี้จะเป็นการรักษาท่อนำไข่ไว้แต่จะมีโอกาสเกิดตั้งครรภ์นอกมดลูกซ้ำ หรือการผ่าตัดท่อนำไข่ออก โดยวิธีการผ่าตัดแบ่งเป็น 2 วิธีคือ การผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องและการผ่าตัดแบบส่องกล้อง ซึ่งการผ่าตัดส่องกล้องผู้ป่วยจะมีแผลเล็กกว่าและฟื้นตัวเร็วกว่าการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง
3. การรักษาภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
การรักษาภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ ภาวะช็อคจากการเสียเลือดมาก อาจจะต้องรับเลือดทดแทน ภาวะอักเสบติดเชื้อ อาจต้องได้รับยาลดการอักเสบและยาปฏิชีวนะร่วมด้วย
การป้องกันการท้องนอกมดลูก
มีเพศสัมพันธ์อย่างปลอดภัย ด้วยการใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งเพื่อช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ หากติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ควรรีบไปพบแพทย์และรักษาโรคให้หายขาด เพราะการซื้อยามารับประทานเอง บ่อยครั้งยังไม่เพียงพอ เนื่องจากอาจเกิดเป็นการติดเชื้อเรื้อรังและทำให้เกิดพังผืดในอุ้งเชิงกรานได้ หากเป็นโรคอุ้งเชิงกรานอักเสบให้รีบพบแพทย์เพื่อรักษา ควรงดการสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ร่างกายมีสุขภาพที่แข็งแรง